مبدل کاتالیستی خودرو

مبدل کاتالیستی خودرو وسیله ای است که سر راه خروجی اگزوز خودرو قرار می گیرد و طی یک سری واکنش های شیمیایی با تبدیل گازهای سمی حاصل از احتراق خودرو به گازهای بی ضرر، از آلودگی هوا جلوگیری می‌ کند. البته این مبدل‌ها انواع مختلفی دارند. و واکنش‌ های شیمیایی هر کدام از آن‌ها بسته به نوع موتور و سوخت مصرفی متفاوت است.

تاریخچه ی مبدل کاتالیستی خودرو

در سال ۱۹۷۰ ، دولت آمریکا پس از آنکه گزارش آژانس کنترل آلودگی هوای کالیفرنیا را بررسی کرد ، اصلاحیه هوای تمیز را از تصویب گذراند. و بدین ترتیب تولید کننده‌های آمریکایی به شدت دست به کار شده و مطابق قوانین ضد آلودگی وضع شده کمبودهای خود را برطرف کردند. در سال ۱۹۷۵ قوانینی مصوب گردید که اکثریت کمپانی‌های خودروسازی ، مجبور به استفاده از سیستم مبدل کاتالیستی در خودروها شدند.

به طور خلاصه طرز کار این سیستم بدین صورت بود که با انجام واکنش‌های شیمیایی گازهای سمی را به دی اکسید کربن وبخارآب تبدیل می‌کرد .نصب مبدل کاتالیستی از همین سال در سراسر آمریکا اجباری گردید و در اروپا نیز از سال۱۹۹۳ مورد بهره برداری قرار گرفت .

در ایران، استفاده از این قطعه در خودرو های داخلی از نیمه دوم سال ۱۳۸۱ به دستور سازمان حفاظت محیط زیست اجباری شده است. طبق طرح جامع کاهش آلودگی هوا، برای صدور برگه معاینه فنی و چسب معاینه فنی، آزمون صحت کاتالیست در معاینات فنی خودرو ها از ابتدای سال ۱۳۹۱ الزامی است. شرکت‌ های خودرو سازی در ایران از سال ۱۳۸۲ با نصب کاتالیست در خودرو های داخلی شروع به کار کردند.

قبل از این تاریخ، خودرو ها استاندارد مربوطه را نداشتند و به همین دلیل آلایندگی آن ها بیش از ۳۰ برابر سایر خودرو ها بود. به همین دلیل خروج خودرو های مدل ۱۳۸۲ به پایین در سازمان حفاظت از محیط زیست ارائه شده است. احتمالاً در تعدادی از خودرو های تولیدی در سه ماهه آخر سال ۱۳۸۶ نیز قطعه کاتالیست نصب نشده است. طبق طرح جامع کاهش آلودگی هوا، “آزمون صحت کاتالیست کانورتور و کربن کنیستر در معاینات فنی خودرو ها به منظور صدور برگه و برچسب معاینه فنی از ابتدای سال ۹۱ الزامی است”.

عملکرد سیستم تخلیه ، اگزوز و کاتالیزور در خودرو

کاتالیست تا ۹۰٪ گازهای سمی را بی‌اثر می‌کند به‌گونه‌ای که هیدروکربن‌های نسوخته که از موتور خارج می‌شوند را به آب و دی اکسید کربن تبدیل می‌کند. علاوه بر این اکسید ازت را به گاز ازت تبدیل می‌کند بنابراین کاتالیست در کاهش آلودگی هوا بسیار موثر است. طول عمر مفید کاتالیست ۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ کیلومتر است.

مبدل‌ های کاتالیست که هم اکنون بر روی خودروهای تولیدی در ایران نصب می‌شود تا میزان آلایندگی آنها را کاهش دهد. پس از ۸۰۰۰۰ کیلومتر پر شده و عملاً کارایی خود را از دست می‌دهد. و میزان آلایندگی خودرو تا پنج برابر افزایش می‌یابد. متوسط عمر کاتالیست چیزی حدود ۴ سال است. و پس از مدت زمان یاد شده باید قطعه مورد نظر تعویض شود.

شرکت چسب عایق آذر آبادگان

عمر این قطعه به پایان می‌رسد و توانایی کاهش آلاینده‌های خروجی از اگزوز را ندارد. زیرا منافذ اسفنجی آن مسدود شده یا سطح موثر آن پوشیده شده است. حرارت بالا، سمی شدن ناشی از مواد خروجی موتور و ضربه‌های مکانیکی خارجی باعث چسبندگی و مسدود شدن منافذ و سطوح کاتالیست‌ ها می‌ شود. و در نتیجه، کارایی آن کاهش می‌ یابد. هم چنین، بدسوزی موتور به دلیل خرابی شمع‌ ها، وایر ها و انژکتور ها می‌ تواند سوخت نسوخته را به این قطعه وارد کرده و عمر آن را کاهش دهد.

عمر مفید واکنشگر های کاتالیستی خودروها تقریباً ۸۰،۰۰۰ کیلومتر است. کاهش کارایی و مسدود شدن منافذ کاتالیست و یا عدم استفاده از آن در خودرو، باعث احتراق ناقص در موتور می‌ شود که این امر منجر به افزایش غلظت آلاینده‌ های خروجی از اگزوز و فرسایش قطعات موتور می‌ شود.

برداشتن این قطعه بسیار موثر در کاهش آلودگی خودرو و یا عدم تعویض به موقع آن پس از پایان یافتن عمر مفید آن می تواند صدمات جدی به هوایی که تنفس می کنیم وارد آورد و سبب افزایش آلودگی هوا شود.

هشدار ایساکو نسبت به برداشتن کاتالیست اگزوز خودرو

نظر به برخی محدودیت‌ها در بازار و با توجه به برخی حساسیت‌ها بر روی این قطعه استراتژیک، ایساکو تمهیدات لازم برای تامین آن در شبکه نمایندگان را در نظر گرفته و در صورت تقاضا نیز در اختیار آنها قرار خواهد گرفت. و هم اکنون قطعه کاتالیست کانورتور در اکثر نمایندگی‌های مجاز شرکت خدمات پس از فروش ایران خودرو(ایساکو)، قابل تهیه است.
این قطعه در برخی موارد و بنا به مشاوره غیر صحیح برخی تعمیرکاران خودرو به مشتریان از سوی آنها برداشته می‌شود. این در حالی است که این کار علاوه بر معایبی که در بلندمدت برای خودرو به وجود می‌آورد. برای محیط زیست نیز مضرات زیادی به همراه خواهد داشت که با توجه به وضعیت کنونی هوای تهران، این مساله اهمیت بیشتری می‌یابد.
البته احتمال می‌رود با توجه به موضوع هدفمندی یارانه‌ها این موضوع اهمیت بیشتری یابد. چرا که بودن این قطعه بر روی اگزوز موجب کمتر شدن مصرف سوخت می‌ شود. البته مشتریان باید بدانند که متوسط عمر این قطعه چیزی حدود چهار سال است. و پس از مدت زمان یاد شده باید قطعه مورد نظر تعویض شود.